W umowach kredytu hipotecznego zawieranych przez konsumentów na gruncie prawa polskiego standardem stały się zabezpieczenia spłaty kredytu przybierające formę polis ubezpieczeniowych oferowanych w przez banki ramach tzw. bancassurance. Typowymi zdarzeniami objętymi takimi ubezpieczeniami jest śmierć albo całkowita trwała niezdolność do pracy kredytobiorcy. Postanowienia umów tego typu podlegają jednak kontroli abuzywności na ogólnych zasadach przewidzianych w prawie cywilnym.

Na tle brzmienia jednego z postanowień takiej umowy zapadł w dniu dzisiejszym wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt IV CSK 711/15). Postępowanie przed Sądem Najwyższym prowadzone było w efekcie skargi kasacyjnej wniesionej przez konsumenta, będącego stroną umowy Grupowego Ubezpieczenia na Życie Kredytobiorców Hipotecznych, oraz przez bank. W skardze tej konsument i bank zakwestionowali niekorzystne dla nich rozstrzygnięcia sądów instancyjnych wydane w sporze prowadzonym przeciwko towarzystwu ubezpieczeniowemu.

Przedmiotem sporu toczącego się przed sądami instancyjnymi było postanowienie umowy ubezpieczeniowej (definiujące) określające przesłanki wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego w przypadku całkowitej i trwałej niezdolności do pracy ubezpieczonego. Ubezpieczony (konsument) uległ wypadkowi komunikacyjnemu. Lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uznał z kolei poszkodowanego (konsumenta) za całkowicie niezdolnego do pracy w efekcie tego wypadku. Ten musiał jednak wystąpić na drogę sądową przeciwko ubezpieczycielowi, którego zdaniem nie zostały spełnione umowne przesłanki wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego. Sądy instancyjne oddaliły powództwa (konsumenta i banku) wobec niespełnienia przez ubezpieczonego oznaczonej w umowie przesłanki całkowitej trwałej niezdolności do pracy.

Oceniając stosunek prawny ukształtowany w powyższym stanie faktycznym Sąd Najwyższy zauważył, że w ramach tzw. bancassurance zarówno ubezpieczyciel jaki ubezpieczający są profesjonalnymi, współpracującymi ze sobą wyspecjalizowanymi instytucjami finansowymi, a z kolei ubezpieczony, zawierający umowę ubezpieczenia komplementarnego z umową kredytu, jest jedynym nieprofesjonalistą o statusie konsumenta. Tym samym podstawowe znaczenie dla ustalenia treści, interpretacji i oceny skutków umowy Sąd Najwyższy przypisał art. 385 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeksu cywilny (tekst: ISAP), a w odniesieniu do ubezpieczeń również art. 12 ust. 3 i 4 nieobowiązującej już dzisiaj ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst: ISAP).

Zob. AKTUALNOŚCI: Abuzywna klauzula we wzorcu umowy…